Velayet Davaları

Velayet Türk Medeni Kananında; evlilik birliği içerisinde veya evliliğin herhangi bir sebeple sona ermesi ile birlikte çocuğun; eğitim, öğretim ihtiyaçları ile korunmasına yönelik anne veya babaya ya da her iki eşe aynı anda (ortak velayet) verilen görev ve yükümlülüklerdir. Velayet kural olarak on sekiz yaşından küçükler için ya da; on sekiz yaşından büyük olup; hakkında hâkim kararına dayalı olarak kısıtlama kararı olan kişiler için kullanılması mümkündür. Özellikle boşanma davaları sırasında eşler arasında çocuğun velayeti konusunda sıklıkla uyuşmazlıklar meydana gelmektedir. Sakarya boşanma avukatı ve Sakarya aile avukatı olarak velayet davaları başlıklı yazımızda; öncelikle velayet davaları konusunda; boşanmada çocuğun velayeti, velayet değişikliği ve velayet davaları üzerinde durulacaktır.

Velayet Nedir

Türk Medeni Kanunu çerçevesinde velayet nedir sorusuna bir cevap vermek gerekirse; on sekiz yaşından küçük, ya da kısıtlı olan kişilerin; eğitim ve öğretim ihtiyaçları başta olmak üzere, diğer temel bakımlarının sağlanması, bu konudaki ihtiyaçların giderilmesi konularında anne ve babaya verilmiş olan tüm hak ve ödevlerdir. Evlilik birliği devam ettiği sürece çocuğun velayet hakkını anne ve baba ortak olarak kullanmaktadır. Olağan üstü haller dışında çocuğun velayeti anne ve babadan alınarak bir başkasına verilmesi mümkün değildir. Hukukumuzda anne ve baba haricinde çocuğun velayet hakkının kullanılması daha çok “vasi” olarak tanımlanmaktadır. Velayet hakkı anne ve babaya çocuğun doğması ile kendiliğinden tanınmış bir hak iken; vasi ataması hâkim kararı ile mümkündür.

Evlilik Dışı Çocuğun Velayeti

Evlilik dışı çocuğun velayeti 4721 sayılı Türk Medeni Kanunumuzun “anne ve baba evli değilse” başlığı altında 337. Maddesinde düzenlenmiş bir kavramdır. 337. Maddeye göre; evlilik dışı çocuğun velayeti anneye aittir. Evlilik dışı çocuğun velayeti kuralının bir takım istisnaları vardır. Bunlar annenin on sekiz yaşından küçük olması veya annenin ölmüş olması durumlarıdır. Ayrıca çocuğun velayeti herhangi bir sebep ile anneden alınmış olması 337. Maddenin başka bir istisnasıdır. Bu istisnai durumların varlığı halinde; mahkeme çocuğun menfaati doğrultusunda vasi atayabileceği gibi çocuğun velayetini velayet davası ile babaya verme konusunda da bir karar vermesi mümkündür. Ayrıca babanın açacak olması muhtemel babalık davası, tanıma veya evlilik birliğinin kurulması halinde çocuğun velayetinin ortak kullanılması durumları ortaya çıkabilmektedir.

BOŞANMADA ÇOCUĞUN VELAYETİ

Boşanmada çocuğun velayeti konusu uygulamada sıklıkla çekişmeleri boşanma davalarına konu olmaktadır. Velayet veya ortak velayet konusunda eşler arasında bir uyuşmazlığın varlığı halinde çocuğun velayeti sadece anne veya babaya verilebilmektedir. Kural olarak 0 -6 yaş aralığındaki çocukların velayeti istisnalar dışında anne bakımına daha muhtaç olmalarından dolayı anneye verilmektedir. 6 yaşından büyük çocukların; boşanma davalarında velayet konusunda genel hükümler geçerlidir. Mahkeme hâkimi çocuğun velayeti konusunda geniş bir takdir yetkisine sahiptir. Ancak bu takdir yetkileri kullanılması sırasında çocuğun menfaatinin gözetilmesi zorunludur. Aile mahkemeleri bu konuda zaman zaman pedagog görüşüne başvurmakla beraber; anne ve babanın yaşam tarzı, iş ve meslek hayatı veya kazanç durumlarını dikkate alarak da bir karar vermesi mümkündür.  Boşanmada çocuğun velayeti konusunda genellikle “geçici velayet” ve “ortak velayet” uyuşmazlıkları ortaya çıkmaktadır.

Geçici Velayet

Geçici velayet boşanma davaları devam ederken çocuğun velayetini hangi eşin kullanacağı yönünde ortaya çıkan bir sorundur. Türk Medeni Kanununda geçici velayet konusunda ayrı bir düzenleme yoluna gidilmemiştir. Sakarya boşanma avukatı olarak belirtmek isteriz ki; Geçici önlemler başlığı altında düzenlenen 169. Madde geçici velayeti de kapsamaktadır. Geçici velayet uygulamada sıklıkla tedbiren velayet olarak da adlandırılmaktadır. Tedbiren velayet konusunda hâkim herhangi bir talep olmasa dahi resen karar vermek durumundadır. Tedbiren velayet daha çok bir koruma önlemi durumundadır. Bu nedenle; hâkim boşanma davası sırasında geçici velayeti değiştirmesi mümkündür. Ayrıca hâkim geçici velayet konusunda vermiş olduğu kararında boşanma kararı sonrasında bağlı değildir. Örneğin geçici velayetin boşanma davası devam ederken anneye verilmesi ve boşanma kararı ile birlikte çocuğun geçici velayetinin anneden alınarak babaya verilmesi mümkündür.

VELAYET DAVALARI

Yukarıdaki nedenlerden herhangi birisine dayandırarak velayet davası açması mümkündür. Velayet davaları boşanma davalarında olduğu gibi Aile Mahkemelerinde görülmektedir. Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde ise bu görev Asliye Hukuk Mahkemelerine verilmiştir. Velayet değişikliği davalarında yetkili mahkeme velayet sahibi olan eşin bulunduğu yerdeki Aile Mahkemeleridir. Ancak yetkili mahkemenin bulunduğu yer dışında farklı bir şehirde bulunan eş bulunduğu yer nöbetçi Aile Mahkemesine müracaat ederek velayet değişikliği davası açması mümkündür. 

Görüldüğü üzere velayet davaları da boşanma davaları kadar içerisinde bir çok hukuku bilgi ve işlem içeren davalardır. Bu nedenle gerek çocuğun ve eşlerin menfaati açısından velayet davalarının da boşanma davalarında olduğu gibi boşanma avukatı tarafından yürütülmesinde fayda vardır. Boşanma davaları, velayet davaları veya nafaka davaları konusunda Sakarya boşanma avukatı olarak uzman kadromuzdan her zaman destek almanız mümkündür.